Creatief boekhouden
Gesjoemel in de boekhouding om de resultaten beter te laten lijken dan ze in werkelijkheid zijn. Het is vaak een signaal van onherroepelijk naderend onheil. Een geoefende consultant in "Corporate recovery" legt al snel de vinger op de zere plek.
Kwik, consultant bij KwkGielen & Co, noemt als de meest gangbare boekhoudkundige ingrepen:
-
het wijzigen van de zogenaamde 'accounting principless';
afschrijvingstermijnen worden verlengd, bij betaalde goodwill wordt geactiveerd. -
het herwaarderen van activa.
-
het laten vrijvallen van voorzieningen.
-
het activeren van kosten en deze vervolgens over een lange periode afschrijven.
-
het te gelde maken van stille reserves in de activa en ze verantwoorden als operationele inkomsten, zoals bij sale- and lease-backconstructies voor goed of machines.
-
het schuiven met omzet. Omzet wordt eerder geboekt dan deze wordt gerealiseerd. Een bekend voorbeeld zijn de softwarelicenties waarvan de omzet over de gehele looptijd van het contract direct bij het afsluiten daarvan als omzet wordt genomen. De Ahold-variant hiervan is het direct inboeken van kortingen over de gehele looptijd van een afnamecontract.
Het activeren van de verrekenbare vennootschapsbelasting over compensabele verliezen is inmiddels formeel verplicht maar kan als geformaliseerd creatief boekhouden worden gezien. Men gaat er klakkeloos van uit dat er in de toekomst weer winst gemaakt zal worden.
De meer geslepen financial engineer haalt geavanceerdere ingrepen uit de kast:
-
bij overnames wordt direct een forse voorziening getroffen voor herstructurering en integratie van de nieuw verworven activiteit. De kosten daarvan worden geactiveerd als onderdeel van de overnamesom en als onderdeel van de goodwill in twintig jaar afgeschreven. De voorziening kan naar believen vrijvalle n ten gunste van het resultaat. Zolang men voldoende overnames doet zit het met het resultaat wel goed.
-
met een branchegenoot wordt over en weer capaciteit verkocht en aldus fictief omzet en resultaat gerealiseerd. In de kabel- en telecomsector, onder andere bij KPN Quest, werd deze ingreep gesignaleerd. Bij Enron ging men een stapje verder en haalde men dit kunststukje uit met niet-geconsolideerde dochterondernemingen. Dat is inmiddels gewoon fraude gaan heten.
- leegloop wordt gecamoufleerd door voorraden op te laten lopen - denk hierbij aan DAF - Of zoals in de de detachering geschiedde, door bij bevriende relaties projecten voor software-ontwikkeling te creeren en deze zelf te financieren. Vooral in de aanloop naar een beursgang (IPO) een lucratieve aangelegenheid, die veel weg heeft van de wonderbare broodvermeerdering: de omzet vloeit direct in de winst en vertaalt zich met een koers-winstverhouding van tien of meer in beurswaarde. Het is niet verwonderlijk dat ook de gebroeders Baan deze bijbelse inspiratie vonden toen hun software-ondememing met stagnerende omzetten werd geconfronteerd.
- slechte vorderingen worden overgeboekt naar een 'vuilnisbak-bv' die niet wordt meegeconsolideerd, omdat de aandelen worden geparkeerd bij een buitenlandse trust. Door deze vordering periodiek over te hevelen en zo te verversen of om te zetten in een langlopende met weinig aflossingsverplichtingen neemt men hierop geen boekverlies.
bron: Strategisch Fout, drs ir Rob Kwik, Nieuwegein, 2003
